José Régio

José Régio

(2020)
Nome orixinal	(pt) José Maria dos Reis Pereira
Biografía
Nacemento	17 de setembro de 1901 Vila do Conde, Portugal
Morte	22 de decembro de 1969 (68 anos) Vila do Conde, Portugal
Causa da morte	infarto agudo de miocardio
Relixión	Igrexa católica
Educación	Universidade de Coímbra
Actividade
Ocupación	poeta, escritor, dramaturgo
Pseudónimo literario	José Régio
Familia
Irmáns	Júlio Maria dos Reis Pereira
Sinatura
Descrito pola fonte	Olomouc City Library regional database (en)  >>>:Régio, José, 1899-1969,
Páxina web	regio.pt

José Régio, pseudónimo de José Maria dos Reis Pereira, nado en Vila do Conde o 17 de setembro de 1901 e finado no mesmo lugar o 22 de decembro de 1969) foi un escritor, poeta, dramaturgo, novelista, contista, ensaísta, cronista, crítico, autor de diario, memorialista, epistológrafo e historiador da literatura portuguesa, para alén de editor e director da influente revista literaria Presença, deseñador, pintor, e gran coñecedor e coleccionador de arte sacra e popular. Ten unha biblioteca e unha escola secundaria co seu nome en Vila do Conde e en Portalegre unha escola de ensino básico.

Biografía

Naceu en Vila do Conde, fillo do ourive José Maria Pereira Sobriño e de Maria da Conceição Reis Pereira, e aí viviu até acabar o quinto ano do instituto. Aínda mozo publicou os seus primeiros poemas nos xornais vilacondenses A República e O Democrático, dirixidos polo seu tío e padriño António Maria Pereira Júnior.

Despois dunha breve e infeliz pasaxe por un internado do Porto (que serviu de materia novelable para Unha gota de sangue), aos dezaoito anos foi para Coímbra, onde se licenciou en Filologia Românica en 1925 coa tese As correntes e as individualidades na moderna poesia portuguesa. Esta tese na época pasou un pouco ignorada, unha vez que valorizaba poetas case descoñecidos na altura, como Fernando Perssa e Mário de Sá-Carneiro; mais, en 1941, foi ampliada e publicada co título Pequena história da moderna poesia portuguesa.

Foi en 1927 que José Régio comezou a ensinar Portugués e Francés nun instituo no Porto, até 1928, e a partir dese ano en Portalegre, onde ensinou gran parte da súa vida no entón Liceu Nacional de Portalegre (actual Escola Secundaria Mouzinho da Silveira) de 1929 a 1962, ano en que se xubilou do servizo docente. Mantívose en Portalegre até 1966, cando regresou definitivamente a Vila do Conde.

Régio escritor e teórico: o movemento da 'presenza' e outras revistas

En 1927, con Branquinho da Fonseca e João Gaspar Simões, fundou a revista Presença, que veu a ser publicada, irregularmente, durante trece anos. Esta revista veu a marcar o segundo modernismo portugués, que tivo como principal impulsionador e ideólogo a José Régio, que tamén escribiu en xornais e revistas como Seara Nova, Ler, O Comércio do Porto, o Diário de Lisboa, o Diario Popular e o Diário de Notícias, Contemporânea (1915-1926), Renovação (1925-1926), Movemento (1933-1934), Princípio (1930), Suroeste (1935), Altura (1945), Mundo Literário (1946-1948), Variante (1942-43) e na revista luso-brasileira Atlântico entre moitas outras, portuguesas, ultramarinas, rexionais e locais.

A arte pola vida

Como escritor, José Régio é considerado un dos grandes creadores da moderna literatura portuguesa. Reflcetiu en toda a súa obra problemas relativos ao conflito entre o Home e Deus, o artista e a sociedade, o Eu e os outros. Construíu a súa poderosa arte poética e ficcional nun ton misticista e nun intimismo psicoloxista con que analizaba a problemática das relacións humanas e da soidade do individuo, procedendo ao mesmo tempo a unha dolorosa autoanálise.

A pesar do réxime conservador de entón, Régio mantívose fiel aos seus ideais de socialista cristián e tivo durante a súa vida unha participación activa, aínda que moderada, na vida pública, sen na súa escrita condescender cunha mera contestación panfletaria. Debido á súa posición independente polemizou con escritores oriundos do neorrealismo, do concretismo, do experimentalismo e do formalismo, defendendo o ideal presencista dunha arte pola vida, fortemente individualista e que expresase con sinceridade as máis íntimas emocións do artista - nas cales atribúe especial relevancia aos dilemas morais e á indagación relixiosa. Mais se a inspiración do artista fose predominantemente social, habería que expresala con independencia de calquera programa políticos (e Régio así o demostrou na súa poesía social de Fado, A Chaga do Lado e Cântico Suspenso), o que representou un desafío moi contestado naquela época de estritos aliñamentos.

Os cafés e as tertúlias

En Coímbra, no Café Central, reuníase o grupo de mozos da Presença, incluíndo João Gaspar Simões e Branquinho da Fonseca, "cenáculo onde Régio realmente pontificava". Despois, nos seus anos de Alentejo, Régio presidiu a nova conversa no Café Central, agora de Portalegre, que integraba entre outros o médico Feliciano Falcão, o pintor Arsénio da Ressurreição e o capitán Carlos Saraiva e por onde pasaron, en cumprimento do servizo militar no Cuartel de San Francisco, os milicianos David Mourão-Ferreira (marzo a xuño de 1952) e Eugénio Lisboa (feb. 1954 a feb. 1955).

Xa os últimos anos da súa vida, Régio foi de novo a figura tutelar dunha conversa que reunía semanalmente no Diana-Bar da Póvoa de Varzim, ou no restaurante Marisqueira en A-Velo-Mar (o "grupo dos sábados") a que comparecían regularmente Manuel de Oliveira, Luís Amaro de Oliveira, João Francisco Marques, Orlando Taipa, Flávio Gonçalves e Pacheco Neves e a que se xuntou Agustina Bessa-Luís.

Régio coleccionista e anticuario

Durante o tempo que pasou no Alentejo, e para apoiar as súas apetencias de coleccionista, Régio desenvolveu un pequeno negocio de comercio e restauración de antigüidades, e empregou artífices pola súa conta para recuperar as súas propias pezas e aquelas que vendía.

Veu así a reunir unha extensa e preciosa colección de antigüidades e de arte sacra alentejanas que vendeu ao Concello de Portalegre en 1964, coa condición de que este comprase tamén o edificio da pensión onde vivira e de o transformar en casa-museo. Providenciou de igual modo para a súa casa de Vila do Conde e hoxe en día ambas as dúas casas de Vila do Conde e de Portalegre son casas-museo onde se expón un rico acervo de arte sacra e de arte popular, as dúas predilecións artísticas de Régio.

Colaboracións artísticas e premios de homenaxe

Algúns dos seus libros foron ilustrados polo seu irmán, o pintor Julio/Saúl Días, outros polo propio Régio, entre unha pléiade de ilustradores que se inspiraron na súa obra, incluíndo Bernardo Marques, Cámara Leme, Lima de Freitas, Stuart Carballeiras, entre moitos outros.

Grande apreciador de cinema, colaborou activamente con varios cineastas, sobre todo con Manoel de Oliveira que realizou filmes coa súa asesoría e outros inspirados na súa obra.

En 1965 Amália Rodrigues gravaría 'Fado portugués' de José Régio, nun LP que recibiría o nome da composición de abertura: Amália Rodrigues – Fado portugués.

Recibiu en 1961 o Premio Diario de Noticias por As monstruosidades vulgares; en 1963 o gran Premio de Novelística da Sociedade Portuguesa de Escritores por Hai máis mundos; en 1970, a título póstumo, o Premio Nacional de Poesía da Secretaría de Estado da Información e Turismo (SEIT) por Música Ligeira.

En Portalegre hai unha casa museo de José Régio e outra en Vila do Conde.

Vida persoal

Foi irmán do poeta, pintor e enxeñeiro Júlio Maria dos Reis Pereira, que como artista plástico asinaba Julio e como poeta Saúl Dias. Tivo dous irmáns máis que se dedicaron ás artes plásticas, Apolinário José (1917-2000) e João Maria (1922-2009) e aínda un outro, Antonino Maria (1905-1965), que emigrou mozo para o Arrecife, Pernambuco. Dúas irmás morreron cedo. Nunca casou, mais non era célibe: do seu sentimento amoroso dá conta o seu Soneto de Amor.

Grande fumador, acabou morrendo vítima de ataque cardíaco.

Obras publicadas

Poesía

• 1925 — Poemas de Deus e do Diabo
• 1929 — Biografia
• 1936 — As Encruzilhadas de Deus
• 1941 — Fado
• 1945 — Mas Deus é Grande
• 1954 — A Chaga do Lado
• 1961 — Filho do Homem
• 1968 — Cântico Suspenso
• 1970 — Música Ligeira: volume póstumo, org. Alberto de Serpa (Prémio Nacional de Poesia 1970 da Secretaria de Estado da Informação e Turismo (SEIT).
• 1971 — Colheita da Tarde: volume póstumo, org. Alberto de Serpa.

Ficción

• 1934 — Jogo da cabra-cega
• 1941 — Davam grandes passeios aos domingos
• 1942 — O príncipe com orelhas de burro – História para crianças grandes – Novela
• 1945 — A velha casa I - Uma gota de sangue
• 1946 — Histórias de mulheres (inclúe O vestido côr-de-fogo)
• 1947 — A velha casa II - As raízes do futuro
• 1955 — A velha casa III - Os avisos do destino
• 1960 — A velha casa IV - As monstruosidades vulgares (Prémio Diário de Notícias en 1961)
• 1962 — Há mais mundos (Grande Prémio de Novelística da SPE en 1963).
• 1966 — A velha casa V - Vidas são vidas

Ensaio, Crítica, Historia da Literatura

• 1925 — As correntes e as individualidades na moderna poesia portuguesa.
• 1936 — Críticos e criticados
• 1937 — António Botto e o amor
• 1940 — Em torno da expressão artística
• 1941 — Pequena história da moderna poesia portuguesa
• 1964 — Ensaios de interpretação crítica
• 1967 — Três ensaios sobre arte
• 1977 — Páginas de doutrina e crítica da Presença (recolha póstuma).

Teatro

• 1936 — Sonho de uma véspera de exame
• 1940 — Jacob e o anjo. 1953: 2ª versión
• 1940 — Sou um homem moral
• 1947 — Benilde ou a virgem-mãe
• 1949 — El-Rei Sebastião
• 1954 — A salvação do mundo
• 1957 — Três peças em um acto: Três máscaras - 2
• 1967 — O judeu errante
• 1984 — Três máscaras

Autobiografía

• 1971 — Confissão dum homem religioso - páginas íntimas
• 1994 — Páginas do diário íntimo

Correspondencia

• 1986 — Correspondência com Jorge de Sena.
• 1989 — Correspondência com Flávio Gonçalves .
• 1994 — Correspondência (antologia)
• 1994 — Correspondência com António Sérgio.
• 1997 — Correspondência familiar (cartas a seus pais).
• 2001 — Cartas a seu irmão Apolinário.
• 2007 — Correspondência com Vitorino Nemésio.
• 2008 — Correspondência com Álvaro Ribeiro.
• 2015 — Correspondência com seu irmão Antonino.
• 2016 — Correspondência com Eugénio Lisboa.

Véxase tamén

Bibliografía

• Saraiva, Antonio José; Lopes, Óscar (1978): História da literatura portuguesa. Porto.

Ligazóns externas

• Site de referência para os estudos regianos, em atualização permanente
• Biografía Completa - Instituto Camões
• Biografía y algunos poemas de José Régio - As Tormentas